آیا فوتبال تجاری شده است یا این یک توهم است؟ تحلیل فنی نقل و انتقالات 10 سال اخیر

اختصاصی فوتبال724 – پس از ورود به دهه سوم قرن بیست و یک، ما شاهد تحلیل های مختلفی از دهه پیشین بودیم. از قرن بیست و یک به بعد هواداران و رسانه ها دائما این جمله را تکرار میکنند که «فوتبال تجاری شده است و پول یک عامل تعیین کننده در این ورزش است» عده ای موافق تجاری شدن فوتبال هستند و مشکلی با خرج ها و انتقال های کلان در فوتبال ندارند و عده ای مانند هواداران المان که از 50+1 دفاع میکنند مخالف تجاری شدن فوتبال هستند و انتقاد های صریح و تندی را نسبت به پاریس سنت ژرمن، منچستر سیتی، بارسلونا و… مطرح میکنند. امروز ما اینجا هستیم تا باهم بررسی کنیم پول و تجارت در فوتبال تا چه حد دخیل شده است؟ آیا اصلا فوتبال تجاری شده است یا این یک توهم است؟ آیا تجاری شدن و تزریق پول های کلان به فوتبال چیزی است که ما باید نگران آن باشیم یا خیر؟

پس از افزایش سه برابری هزینه برای نقل و انتقالات بین سال های 2012 تا 2019، در سال 2020 ما شاهد افت -28 درصدی به نسبت 2019 بودیم. همچنین در سال 2021 -19 درصد افت دیگر به نسبت سال 2019 شاهد بودیم.

به طور نسبی افت هزینه در سال 2021 به نسبت 2020 کاملا مشهود بود. این افت را میشود در لالیگا به طور کاملا واضحی دید. -29 درصد افت هزینه در سال 2021 به نسبت 2020. همچنین -74 درصد افت هزینه در مقایسه با 2019. این کاهش هزینه به طور مستقیم با اوضاع مالی دو باشگاه بزرگ اسپانیا یعنی بارسلونا و رئال مادرید ارتباط دارد. البته این کاهش هزینه در سایر لیگ های دیگر حتی در انگلیس ( -15 درصد افت هزینه سال 2021 به نسبت 2020) وجود دارد.

رده بندی باشگاه هایی که از سال 2012 بیشترین هزینه را در نقل و انتقالات کردند را در پایین متن مشاهده کنید. چهار تیم انگلیسی، دو تیم ایتالیایی، سه تیم اسپانیایی و یک تیم فرانسوی در بین دوازده باشگاهی که بیشترین هزینه را در نقل و انتقالات انجام دادند.

باشگاه های آلمانی کمترین هزینه را برای نقل و انتقالات در طول 10 سال اخیر انجام داده اند و در قعر لیست پر هزینه ترین باشگاه ها قرار دارند.

از زمان انتشار بیماری کرونا چلسی بیشترین هزینه را برای نقل و انتقالات انجام داده است. 403 میلیون یورو برای سه پنجره نقل و انتقالات.
به تصویر زیر دقت کنید. 6 تیم انگلیسی در بین 7 تیم پرخرج پس از انتشار کرونا قرار دارند. این بیانگر قدرت مالی انگلیسی ها به نسبت تیم های چهار لیگ دیگر است.

تجزیه و تحلیل تیم هایی که در طی 10 سال گذشته بیشترین هزینه را برای نقل و انتقالات انجام داده اند نشان میدهد که بیشتر پول های هزینه شده بین لیگ های برتر جهان باقی میماند و خارج نمیشود (65 درصد از سال 2012 تا 2021). در سال 20201 حتی این درصد افزایش پیدا میکند و به 68 درصد میرسد. این درصد های بالا به ما نشان میدهد که نقل و انتقالات گران عموما در بین لیگ های برتر و تیم های برتر اتفاق می افتد و پول ها به صورت عادلانه ای در لیگ های دیگر و کشور های دیگر توزیع نمیشود.

لیگ برتر پرتغال تنها لیگ خارج از 5 لیگ برتر است که بیشترین سود را از نقل و انتقالات 5 لیگ برتر برده است. طی ده سال گذشته توانسته است دو میلیارد یورو از فروش بازیکن درامدزایی داشته باشد. (به دلیل اینکه در ده سال گذشته فرانسه به طور ثابت و همواره پنجمین لیگ برتر اروپا بوده است رده بندی تازه منتشر شده یوفا که پرتغال را پنجمین لیگ برتر اروپا معرفی میکند در این تجزیه و تحلیل محاسبه نمیشود)
پس از پرتغال چمپیونشیپ انگلیس، لیگ های برتر هلند، برزیل، بلژیک قرار میگیرند. (حضور کمرنگ لیگ های امریکای جنوبی در این لیست نیز قابل توجه است)

با جمع اوری بیش از یک میلیارد یورو از فروش بازیکن به پنج لیگ برتر از سال 2012 تا 2021، موناکو بیشترین سود را از فروش بازیکن کسب کرده است. تنها سه تیم که خارج از پنج لیگ برتر حضور دارند، در این لیست قرار گرفته اند. بنفیکا در رده هفتم با 792 میلیون یورو فروش، آژاکس در رده دوازدهم با 617 میلیون یورو فروش و پورتو در رده چهاردهم با 592 میلیون یورو فروش. اگرچه که باشگاه ثروتمند چلسی در رده دوم این رده بندی جای دارد اما همانطور که مشاهده کردید چلسی از نظر خرید جز تیم های پرخرج اروپا محسوب میشود و تاحدودی این فروش بالای انها ارتباط مستقیم با سرمایه گذاری و تزریق مالی از طرف مالک این تیم دارد.

برای درک بهتر بازار نقل و انتقالات ما میبایست فراتر از مبالغ خرج شده و به دست اورده شده از فروش را نگاه کنیم. بررسی خالص نقل و انتقالات برای درک بهتر ضروری است. لیگ برتر انگلیس با کسری بیش از 8 میلیارد یورو کاملا از بقیه جداست. با وجود موجودی منفی پاریس سنت ژرمن (-954 میلیون یورو) لوشامپیونه تنها لیگی است هزینه نقل و انتقالات خالص مثبتی دارد (+143 میلیون یورو) که البته این به لطف حضور موناکو در این لیگ میباشد که پیشتر به میزان فروش این تیم اشاره کردیم.

هزینه خالص لیگ های برتر پس از همه گیری کرونا در سه پنجره نقل و انتقالاتی را در تصویر زیر مشاهده میکنید. همچنان باشگاه های لیگ برتر با کسری فروش مواجه هستند (-1900). تیم های ایتالیا هم علیرغم فروش بالایی که داشتند اما همچنان به دلیل هزینه بالای نقل و انتقالاتیشان عددی منفی را ثبت کردند. با این حال، اسپانیایی ها دست به تغییر رویکرد زدند و توانستند +200 میلیون یورو به طور خالص به دست اورند.

دو باشگاهی فرانسوی یعنی لیل و لیون بیشترین هزینه خالص را در نقل و انتقالات از سال 2012 تا 2021 دارا میباشند. تیم های ایتالیایی متخصص در فروش بازیکن نیز در پشت سر آنها قرار دارند.

دو تیم شهر منچستر به همراه پاریس سنت ژرمن منفی ترین موجودی خالص را در نقل و انتقالات در یک دهه گذشته داشتند؛ و سایر ها تیم ها با اختلاف بسیار زیادی به نسبت تیم رده اول در جایگاه های بعدی قرار میگیرند. سیزده باشگاه از لیگ برتر انگلیس در بین این لیست بیست تیمه قرار دارند. تمام تیم های حاضر در لیگ برتر انگلیس منهای بنتفورد تازه راه یافته به لیگ برتر (+42 میلیون یورو) دارای تراز خالص منفی هستند.

حضور بیش از حد تیم های لیگ برتر انگلیس در بین تیم های با تراز منفی از دوران شیوع بیماری کرونا نیز کاملا چشمگیر است. منچستریونایتد با هزینه خالص منفی 218 میلیون یورو در صدر جدول قرار دارد؛ و پنج رتبه بعدی را هم انگلیسی ها تصاحب کردند.

پس از افزایش سه برابری هزینه نقل و انتقالات در طی سال های 2012 تا 2021، سرعت خرج نقل و انتقالات به شدت کاهش یافته است. بین دو سال کامل گذشته کاهش 58 درصدی به نسبت 2019 ثبت شده است. در هر لیگ این میزان کاهش البته متغییر بود. برای اسپانیایی ها -74 درصد و برای انگلیسی ها -13 درصد.

با این حال ظاهرا پس از این دوران افت موقت هزینه نقل و انتقالات دوران کاهش نسبتا متوقف شده است. در تابستان 2021 تیم های 5 لیگ برتر 2 درصد بیشتر از سال گذشته در نقل و انتقالات هزینه کرده اند. این شیوع کرونا باعث تسلط بازار نقل و انتقالات توسط انگلیسی ها شده است. تیم های انگلیسی در این دوران به مراتب بیشتر از دیگر تیم ها و لیگ ها در بازار خرید داشتند.

در تصویر فوق مشاهده میکنید که در تابستان 2021/2022 لیگ برتر انگلیس هزینه ای برابر با چهار لیگ برتر اروپا (بوندسلیگا، سری آ، لالیگا و لیگ برتر پرتغال) انجام داده است. رقمی که بسیار سرسام آور است.

در شرایط بحران عمومی لیگ انگلیس تنها لیگی است که تیم هایش به راحتی توانایی هزینه برای جذب بازیکن را دارند و این باعث میشود که انها تاثیرات منفی بیماری کرونا را کاهش دهند. این یک سوپرلیگ کاملا بسته و خودنظم اروپایی است که از ایده سوپرلیگ پرز به مراتب ناعادلانه تر است. اختلاف شدید تیم های انگلیسی با سایر تیم ها باعث شده است که دیگر تیم ها از دور رقابت خارج شوند. در این شرایط دیگر تیم ها وابسته به درامدزایی از نقل و انتقالات هستند و ضعف سیستم اقتصادی فوتبال هم کمکی به ان ها نمیکند. این وضعیت هم از نظر مالی محدود کننده است و هم از نظر ورزشی که مانع توسعه و ارتقای فوتبال میشود. تنها راه باقی مانده پیش پای تیم های اسپانیایی، ایتالیایی، المانی و پرتغالی و فرانسوی فروش بازیکن با ارقام کلان به تیم های انگلیسی است تا بتوانند اندکی به نسبت گذشته پیشرفت کنند. صعودی که دیگران گام به گام از روی پله ها طی میکنند درحالی که تیم های انگلیسی سوار آسانسور هستند. رقابت در فوتبال اکنون بیش از اندازه ناعادلانه شده است. سوپرلیگ چند وقتی است که در اروپا حضور دارد فقط سر و صدای آن همانند سوپرلیگ پرز-آنیلی نیست.